به کودکان چه بگوییم و چه نگوییم؟
پدید آورنده : پرنده افشاری
آنچه که باید به فرزندانمان بگوییم و آنچه را که نباید به آنها بگوییم
بعضی مواقع، ما ابتدا صحبت می کنیم و بعد در باره ی آنچه گفته ایم به تفکر میپردازیم. در حالی که به عنوان پدر و مادر، باید به یاد داشته باشیم که کودکان گفته های ما را خیلی جدی می گیرند و اغلب به آن بها میدهند، حتی وقتی که ما منظور خاصی از گفتن آن مطالب نداریم. کافی است که ببینیم گفته های پدران و مادران تا چه اندازه روی ما تأثیرگذار بوده است. دوستانی را می شناسیم که آنچه را والدینشان20 سال پیش به آنها گفته اند چه خوب و چه بد، به یاد دارند.
دکتر «چی لانگ» نویسنده ی مقاله نقل میکند: «یکی از دانشجویان من به یاد می آورد که به هنگام کودکی روزی مادرش در حالت خشم به او گفته بود «تو خیلی نافرمان و شیطانی، ای کاش هرگز به دنیا نیامده بودی» یقیناً نیت واقعی مادر آن دانشجو به دنیا نیامدن او نبوده است ولی به یاد آوردن خاطره ی آن گفته ها، بعد از پانزده سال، میتواند نشان دهنده ی تأثیر آن کلمات باشد.
پیام مشخص است. ما باید مواظب تأثیر گفته هایمان روی کودکان باشیم. انتخاب کلمات بسیار مهم است. قدرت آنها در ساختن، تشویق کردن و مقتدر کردن بسیار زیاد است و برعکس، میتواند مخرب و تضعیف کننده ی بچه ها باشد.
چند نکته در مورد اینکه چگونه مراقب گفته هایمان باشیم:
شناخت و تایید
به کودک بگویید «تو را دوست دارم». این جمله جایگاه او را در قلب شما مسجل میکند و احساس امنیتی در او ایجاد میکند که نشان دهنده سهم او در متن خانواده میباشد. تحقیقات نشان میدهد که عشق بدون قید و شرط پدر و مادر به کودک و احساس امنیتی که در او بوجود می اید، در طول زندگی باعث رشد و بالندگی فرد می شود.
به کودک نگویید «تو را دوست دارم» وقتی رفتار او مورد تایید شماست. مثلاً اگر در مدرسه رفتار خوبی داشته یا وظایفش را خوب انجام داده است. در عوض از عبارت هایی نظیر «آفرین»، «من به تو افتخار میکنم»، «عالی است»، «چقدر خوب تلاش کرده ای»، «خیلی مرا خوشحال کردی» استفاده کنید. دلیل اینکه نباید از عبارت «دوستت دارم» استفاده کنید این است که کودک نباید احساس کند که عشق و علاقه شما نسبت به او، بستگی به میزان تلاش و رفتار او در مدرسه دارد و اگر در مدرسه شاگرد موفقی نباشد شما او را کمتر دوست دارید.
بعضی پدر و مادرها عقیده دارند که نباید کودک را تحسین کرد چون او دچار غرور و خودبزرگ بینی میشود و دیگر در اینده تلاش بیشتر نخواهد کرد. این عقیده به طور مطلق صحیح نیست. تحقیق در روانشناسی رشد نشان داده است که تعریف و تمجید، کودکان را بیشتر به هیجان میآورد. آنها را ترغیب می نماید و به تلاش بیشتر علاقمند میکند. بنابراین نباید از تحسین کردن آنها واهمه داشته باشیم. شنیدن عبارتی نظیر «من به تو افتخار میکنم» همیشه از کودکی تا زمان بلوغ، برای فرزند شما بسیار مهم و هیجانآور است.
انضباط و ادب کردن
کودک خود را با بچه های دیگر مقایسه نکنید. همه ی ما همیشه تمایل به مقایسه داریم. «چرا نمیتوانی مثل پسرعمویت باشی؟ او خیلی باهوش است.» یا «چرا نمیتوانی مثل خواهرت دختر خوبی باشی؟» این گفته ها بالقوه برای اعتماد به نفس کودکتان مخرب میباشد. این مفهوم را برای آنها دارد که شما آرزو داشتید آنها جور دیگری بودند و به آنها علاقمند نیستید. من افرادی را میشناسم که در تمام عمر این احساس را داشتند که پدر و مادرشان هیچوقت آنها را دوست نداشته و یا به اندازه ی خواهر و برادرشان برای آنها ارزش قائل نبودهاند.
هنگام ادب کردن یا سرزنش کردن کودکان روی «رفتار» آنها تمرکز کنید نه « خود» آنها. مثلاً بگویید «وقتی اسباب بازی دوستت را از او قاپیدی من اصلاً خوشم نیامد.» یا «خیلی زشت است که تو بی ادبانه با مستخدم خانه حرف میزنی.» یا «وقتی به من دروغ میگویی من خیلی ناراحت میشوم.» در این مثالها میبینید که اظهارنظر مستقیماً متوجه رفتار ناخوشایند کودک است نه خود او.
گفتارهایی به کار نبرید که به او برچسب خاصی زده شود و یا به همه ی رفتار او تعمیم یابد.
مثلاً «تو همیشه شیطان هستی»، «تو دختر بدی هستی»، «چه پسر بی ادبی»، «چرا اینقدر حرف گوش نکن هستی» این جمله ها سازنده و مفید نیستند چون به نظر میرسد که کودک از همه نظر بد میباشد. این برچسبها میتوانند خطرناک باشند چون پیش بینی قاطعی را درباره ی بچه مینماید. وقتی به کودک برچسب «بد» و «شیطان» میزنید سعی میکند خود را مطابق آن برچسب نشان دهد.
برای کودک دلائلی بیان کنید تا بفهمد که چرا رفتار او اشتباه است. مثلاً «قاپیدن وسایل بچه های دیگر کار درستی نیست. چون آنها را ناراحت میکند.»، «وقتی تو از پله ها پایین می دوی من ناراحت میشوم چون خطرناک است، ممکن است زمین بخوری و صدمه ببینی.»
عمداً چیزی نگویید که او خجالت بکشد یا تحقیر شود مثل «ببین همه دارند به تو نگاه میکنند و می خندند خجالت بکش.» به زبان آوردن اینگونه جملات ممکن است باعث شود که کودک بعد از این آنگونه که ما انتظار داریم رفتار نماید ولی در طولانی مدت باعث خجالتی بودن و عصبی شدن کودک میگردد.
جمعبندی
شاید یکی از مهمترین و حتی مشکلترین چیزهایی که می توانیم به کودک خود یا هر کس دیگر بگوییم عبارت «متأسفم، من اشتباه کردم» میباشد ولی برای پدر و مادر مهم است که به فرزند خود بیاموزند که هر وقت کسی اشتباه کرد باید معذرت خواهی کند. ما نباید انتظار داشته باشیم که کودک برای کاری عذرخواهی کند، وقتی خود ما نمیتوانیم الگوی مناسبی برای او باشیم.
بعضی از والدین تصور میکنند برای پدر یا مادر عذرخواهی کردن از فرزند کاری شایسته نیست و موقعیت و اقتدار آنها را خدشه دار می نماید، در حالی که اینگونه نیست ما انسانهایی کامل نیستیم و نباید وانمود کنیم که بی عیب و نقصیم. کودکان ما یقیناً به این موضوع واقف هستند، بنابراین لزومی ندارد وانمود کنیم که هیچگاه اشتباه نمی کنیم. اگر ما در مواقع ضروری از آنها عذرخواهی نماییم در واقع اقتدار خود را حفظ کرده ایم چون نشان میدهیم که آنچه را موعظه میکنیم خود به آن عمل مینماییم. |
انتهای پیام
ضمائم: